Centar za socijalni rad vrši poslove zaštite porodice, pomoći porodici i starateljstva (Porodični zakon, čl. 12).
U odnosu na korisnike u sukobu sa roditeljem, starateljem ili zajednicom, koji svojim ponašanjem ugrožavaju sebe i okolinu, odnosno čine krivična dela i prekršaje, organ starateljstva preduzima sledeće aktivnosti kako bi uticao na pravilan razvoj maloletnika i jačanje njegove lične odgovornost:
-Kod dece mlađe od 14 godina, kojima se ne može izreći krivična sankcija, najčešće se realizuje procena stanja, potreba i rizika za dete; razvija plan usluga uz participaciju deteta i roditelja/staratelja/hranitelja; te realizuje savetodavni rad, posredovanje kod drugih institucija (najčešće obrazovni i zdravstvenih) zbog uključivanje deteta u odgovorajuće tretmane ili konferencija slučaja sa prisustvom svih relevantnih institucija radi iznalaženja rešenja koje je u najboljem interesu deteta; kao i usluga dnevnog boravka za decu sa poremećajem u ponašanju.
-U odnosu na maloletne učinioce krivičnih dela (mlađe maloletnike uzrasta od 14 do 16 godina i starije maloletnike od 16 godine pa do navršenih 18 godina) predstavnik organ starateljstva preduzima sve aktivnosti koje su navedene kod dece mlađe od 14 godina, ali i sledeće aktivnosti: sarađuje sa javnim tužiocem, odnosno sudijom za maloletnike u izboru i primeni vaspitnih naloga i vaspitnih mera; prisustvuje saslušanju maloletnika na sudu tokom pripremnog postupka i sednicama veća za maloletnike; dostavlja nalaz i stručno mišljenje sudu/javnom tužiocu pred kojim se vodi krivični postupak protiv maloletnika vezano za uzrast maloletnika, zrelost, sredinu u kojoj živi, ličnost, ponašanje i druge relevantne okolnosti; stara se o izvršenju vaspitnih naloga i vaspitnih mera i podnosi na svakih 6 meseci izveštaj o ispunjenju vaspitnog naloga ili mere javnom tužiocu, odnosno sudiji za maloletnike; posebno prati krivičnu sankciju institucionalnog karaktera saradnjom sa ustanovom, maloletnikom i njegovom porodicom, kako bi se po isteku mere maloletnik uključio u društveno koristan život i aktivnosti.
Osnovni oblik reagovanja prema maloletnim učiniocima krivičnih dela je primena 9 vaspitnih mera, koje se dele na tri grupe: blaže vaspitne mere (upozorenje i usmeravanje); teže vaspitne mere (mere pojačanog nadzora) i zavodske mere. Kada se radi o epizodnom, sitaucionom ili slučajnom vršenju krivičnih dela, izbegava se ili odlaže vođenje krivičnog postupka prema maloletniku, i primenjuju se vaspitni nalozi. Jedina kazna u primeni prema maloletnicima je upućivanje u maloletnički zatvor.
-Stručni tim organa starateljstva je u ulozi veštaka u sudskim postupcima prema mlađim punoletnim licima (koja su u vreme izvršenja krivičnog dela imala 18 godina, a u vreme suđenja nisu napunila 21 godinu), odnosno sprovodi dijagnostički postupak radi procene njihove socio-emocionalne zrelosti i predlaže sudu primenu određene vaspitne mere.
Stručni radnici obezbeđuje pomoć i podršku deci i mladima u situacijama porodičnog nasilja. Organ starateljstva obezbeđuje osnovnu zaštitu prava i interesa deteta odgovarajućim interevncijama socijalne i porodično-pravne zaštite deteta. Realizuju sledeće usluge i mere: procenu stanja, potreba i rizika po dete/mladu osobu, planiranje usluga uz participaciju korisnika, savetodavno-informativni rad; evaluaciju plana usluga, konferenciju slučaja; neodložnu intervenciju tokom 24 časa; nalaz i stručno mišljenja vezano za svrsishodnost traženih mera zaštite od nasilja u porodici (zabrana uznemiravanja, približavanja na određenoj udaljenosti, zabrana prilaska mestu stanovanja ili rada, iseljenej iz stana, useljenje u stan), kao i za potrebe krivičnog i predkrivičnog postupka; sarađuje sa javnim tužiocem i sudijom, prisustvuje sudskim ročištima u krivičnom postupku na okolnost nasilja u porodici; sarađuju sa svim relevantnim institucijama.
Na teritoriji Grada Novog Sada postoji Mreža za zaštitu žena i dece od nasilja u porodici „ZORA“ i Protokol o saradnji izmežu CSR, PU Novi Sad, Doma zdravlja –Novi Sad, Kliničkog centra-Instituta za psihijatriju, PU „Radosno detinjstvo“, Srednje medicinske škole, kao i Koordinativno telo koje saziva sastanke predstavnika institucija na kojima se radi na unapređenju zaštite žrtava porodičnog nasilja.
Služba za zaštitu dece i mladih ima konkretne zadatke i ovlašćenja za primenu neodložnih mera pravne i socijalne zaštite deteta koje je izloženo zlostavljanju i zanemarivanju u okviru porodice. Prema roditeljima se primenjuju mere preventivnog i korektivnog nadzora nad vršenjem roditeljskog prava, a ukoliko je i pored njihove primene i dalje prisustna opasnost po život i zdravlje deteta, dolazi do izdvajanja deteta iz prirodne porodice i najčešće smeštaja u haniteljsku porodicu. U tim slučajevima organ starateljstva, nakon konstatovanja da se radi o deci bez adekvatnog roditeljskog staranja, pokreće sudske postupke za delimično ili potpuno lišenje roditeljskog prava. Primenjuje se mera starateljske zaštite prema detetu. Samo u izuzetnim slučajevima realizuje se smeštaj deteta u ustanovu socijalne zaštite. Trajno zbrinjavanje deteta realizuje se putem usvojenja.
Specifinost rada sa zlostavljanom decom je da edukovani i senzibilisani stručnjaci organa starteljstva realizuju intervju s sa zlostavljanim/zanemarenim/zloupotrebljenim detetom (po zahtevu suda u skrin sobi), rade procenu stanja, potreba i rizika po dete, razvijaju plan usluga; sačinjavaju nalaz i stručno mišljenje za potrebe predkrivičnog i krivičnog postupka; intenzivno sarađuju sa policijom, javnim tužiocem i sudom, ali i zdravstvenim, obrazovnim i drugim institucijama; u ulozi svedoka prisustvuju sudskim ročištima; pružaju psihosocijalnu podršku deci, mladima i nenasilnim roditeljima u prevazilaženju posledica izloženosti traumatskom iskustvu.
Deca iz porodica gde se roditelji spore oko vršenja roditeljskog prava čine veliki broj naših korisnika. Najčešće primenjivane mere i usluge prema njima su: procena potreba, stanja i rizika po dete, savetodavno-infornativni rad sa roditeljima, posredovanje kod drugih institucija radi uključivanja deteta/roditelja u psihoterapijske tretmane; sačinjavanje i dostavljanje nalaza i stručnog mišljenja sudu vezano za vršenje roditeljskog prava i regulsanje kontakata deteta sa roditeljem kome ne bude povereno.
Specifične usluge i mere organa starteljstva prema deci sa razvojim teškoćama su upućivanje u dnevni boravak, uslugu lične asistencije, podnošenje zahteva Komisiji za procenu potreba deteta, upućivanje na ostvarivanje prava za tužu pomoć i negu, smeštaj u ustanovu socijalne zaštite i starateljstvo.
Deca i mladi žrtve trgovine ljudima su posebno osetljiva grupa korisnika prema kojima se preduzimaju usluge procene i planiranja u saradnju sa Centrom za zaštitu žrtava trgovine ljudima, posredovanja kod drugih institucija, neodložna intervencija 24 časa, smeštaj u Prihvatilište sa prihvatnom stanicom „Sigurna kuća“, dostavljanje nalaza i stručnog mišljenja za potrebe predkrivičnog i krivičnog postupka.
Organ starateljstva pruža podršku mladima u emancipaciji kroz savetodavni rad, i različite materijalne vidove pomoći i podrške, te upućivanje na uslugu stanovanje uz podršku.
U Službi za zaštitu dece i mladih, pored rukovodioca službe, radi pet supervizora i 29 voditelja slučaja.
